Ζωγράφος, Παναγιώτης

Ζωγράφος, Παναγιώτης
(19ος αι.). Λαϊκός ζωγράφος από τη Μάνη. Είναι γνωστός από τις εικόνες της Ελληνικής Επανάστασης που φιλοτέχνησε (1836-39) κατά παραγγελία του στρατηγού Μακρυγιάννη. Πληροφορίες για τη ζωή του δεν υπάρχουν. Ο Μακρυγιάννης αναφέρει μόνο πως έστειλε κι έφερε «έναν αγωνιστή, Ζωγράφο τον έλεγαν· έφερα αυτόν και μιλήσαμεν και συμφωνήσαμεν το κάθε κάδρον την τιμήν του· κι έστειλε κι έφερε και δυο του παιδιά· και τους είχα εις το σπίτι μου όταν εργάζονταν». Οι πίνακες αυτοί δημιουργήθηκαν από την επιθυμία του Μακρυγιάννη να δώσει στους συγχρόνους του μια εικονογραφημένη ιστορία του Αγώνα και συγχρόνως να αναιρέσει τις εναντίον του επιθέσεις (να αποδείξει «αυτεινών τις ψευτιές και τις χαμέρπειές τους κατά δύναμιν»), τις οποίες προκάλεσε η συμμετοχή του στον εμφύλιο πόλεμο της Πελοποννήσου και οι οποίες παραλίγο να διαστρεβλώσουν την αξία της συμμετοχής του στην Επανάσταση. Η συμβολή του Μακρυγιάννη στην εκτέλεση των εικόνων ξεπερνά τα όρια της απλής παραγγελίας. Ο στρατηγός υπαγόρευσε στον καλλιτέχνη τις σκηνές σε όλες τους τις λεπτομέρειες και σημείωσε με το χέρι του τους επεξηγηματικούς τίτλους, τις θέσεις των Ελλήνων και των Τούρκων καθώς και τα ονόματα των καπεταναίων και των χωριών. Έτσι, οι πίνακες καταλήγουν να αποτελούν πνευματική δημιουργία του Μακρυγιάννη και καλλιτεχνικό άθλο του Ζ. Από τα 24 πρωτότυπα σε σανίδι που αντιγράφηκαν σε τέσσερις σειρές και προσφέρθηκαν από τον στρατηγό στους πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων και στον Όθωνα, σήμερα σώζονται μόνο οκτώ στο Ιστορικό Μουσείο και είναι τα μοναδικά έργα που συνοψίζουν τα γνωρίσματα της ζωγραφικής του Ζ. Η ζωγραφική αυτή φέρει όλα τα χαρακτηριστικά της λαϊκής τέχνης και είναι ένας εξαίρετος λαϊκός ιμπρεσιονισμός· η ρεαλιστική απόδοση των αντικειμένων είναι ανύπαρκτη. Ο καλλιτέχνης έχει πλάσει γενικευμένους τύπους για τα αντικείμενα και τα πρόσωπα, τους οποίους και χρησιμοποιεί σε όλες τις περιπτώσεις. Ο Έλληνας φορά άσπρη μακριά φουστανέλα, ο Τούρκος πολύχρωμη φορεσιά, ο παπάς μαύρο ράσο, ενώ οι βράχοι έχουν σκούρο γαλάζιο χρώμα στη βάση τους και φωτεινό άσπρο στην κορυφή, οι πολιτείες εικονίζονται σε σχήμα αμφιθεατρικό κ.ο.κ. Μερικές φορές η επιθυμία του να εξάρει ένα πρόσωπο τον κάνει να το αποσυνδέει οπτικά από τα γειτονικά του και να του δίνει διαστάσεις έξω από κάθε οπτική αναλογία. Είναι μια τάση που απαντά σε διάφορες μορφές της λαϊκής τέχνης, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στην κεντητική, ακόμα και στο θέατρο του Καραγκιόζη. Ωστόσο, παρά την αφαίρεση και τη συμβατικότητα των λεπτομερειών, η γενική αντίληψη του χώρου ανταποκρίνεται στο φυσικό τοπίο όπου διαδραματίζεται το ιστορικό γεγονός. Αυτό συνέβη γιατί ο Μακρυγιάννης, πριν αρχίσει η επεξεργασία του έργου, οδήγησε τον καλλιτέχνη στα πεδία των μαχών ώστε να αποκτήσει άμεση εποπτεία του χώρου. («Έπαιρνα τον ζωγράφο και βγαίναμεν εις τους λόφους και τόλεγα: Έτζι είναι εκείνη η θέση, έτζι εκείνη· αυτός ο πόλεμος έτζι έγινε· αρχηγός ήταν των Ελλήνων εκείνος, των Τούρκων εκείνος».) Γενικά, το έργο του Ζ. δεν μπορεί να νοηθεί αποκομμένο από την προσωπικότητα του Μακρυγιάννη και από την ελληνική ιστορία. Γι’ αυτό, οι ιστορικές αναφορές είναι απαραίτητες για την ανάγνωση των εικόνων. Σύμφωνα με τους επεξηγηματικούς τίτλους του Μακρυγιάννη, οι οκτώ πίνακες του Ιστορικού Μουσείου είναι: Πτώση της Κωνσταντινούπολης,Η δίκαιη απόφαση του Θεού για την απελευθέρωση της Ελλάδας, Μάχη πρώτη των Αθηνών, Μάχη των Βασιλικών, Πόλεμος της Τριπολιτσάς και των πέριξ αυτής χωρίων, Δερβενάκι και καταστροφή του Δράμαλη, Μάχη Πειραιώς και Φαληρέως και Κρήτης και Σάμου μάχες. Από αυτούς, ο πρώτος αποτελεί ιστορική αναδρομή στην αρχή των δεινών του Έθνους, ο δεύτερος είναι αλληγορική απόδοση της πίστης του υπόδουλου ελληνισμού στην προστασία του Θεού και των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι πέντε επόμενοι εξιστορούν καίριες φάσεις του Αγώνα, ενώ ο τελευταίος, καθώς η Σάμος και η Κρήτη δεν έμελλε να ελευθερωθούν στις ημέρες του Μακρυγιάννη και οι διάφορες απόπειρες που σχεδιάστηκαν από αυτόν δεν ξεπέρασαν τις απλές αψιμαχίες, κινείται περισσότερο στον χώρο της προσδοκίας παρά στην περιοχή της ιστορικής αλήθειας. «Η πτώση της Κωνσταντινούπολης», πίνακας του Παναγιώτη Ζωγράφου, τον οποίο φιλοτέχνησε με την καθοδήγηση του στρατηγού Μακρυγιάννη. Πρόκειται για έργο εξαίρετου λαϊκού ιμπρεσιονισμού, με όλα τα χαρακτηριστικά της γνήσιας λαϊκής τέχνης.

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • ζωγράφος — Επώνυμο αγωνιστών του 1821. 1. Αθανάσιος. Γιατρός που καταγόταν από τα Καλάβρυτα, αλλά εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Πάντοβα της Ιταλίας και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1820, από τον μητροπολίτη Αθηνών, Διονύσιο. Κατά τη διάρκεια της …   Dictionary of Greek

  • Σαραφιανός, Παναγιώτης — Ζωγράφος (1919 1968). Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και συμπλήρωσε την εκπαίδευση του στη Ρώμη, όπου ειδικεύτηκε στην τοιχογραφία και στην κεραμική. Εργάστηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας και δίδαξε σχέδιο σε σχολή που ίδρυσε ο ίδιος. Ως …   Dictionary of Greek

  • Αθήνα — Πρωτεύουσα της Ελλάδας, από τις 18 Σεπτεμβρίου 1834, και του νομού Αττικής, το μεγαλύτερο πνευματικό, βιομηχανικό και οικονομικόεπιχειρησιακό κέντρο της χώρας. Βρίσκεται σε Β πλάτος 37° 58’ 20,1’’ και μήκος 23° 42’ 58,815’’ Α του Γκρίνουιτς. Στην …   Dictionary of Greek

  • Βασιλικά — I Δύο τοποθεσίες στον ελληνικό χώρο που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821. 1. Τοποθεσία της Κορινθίας. Εκεί, τον Σεπτέμβριο του 1821, στρατοπέδευσε ο Δημήτριος Υψηλάντης για να παρακολουθεί τον Ισθμό και να βοηθήσει στην πολιορκία… …   Dictionary of Greek

  • Зографос, Панайотис — Зографос Панайотис (греч . Παναγιώτης Ζωγράφος, год рождения и смерти неизвестны), по другим сведениям Димитрис Зографос ( греч. Δημήτρης Ζωγράφος) греческий художник самоучка ,получивший широкую известность благодаря 25 картинам, написанными им… …   Википедия

  • ВЕЛИКАЯ ЛАВРА — Великая Лавра[греч. Μεγίστη Λαύρα τοῦ ἁγίου ᾿Αθανασίου], муж. общежительный, древнейший из существующих мон рей на горе Афон. Первоначально был посвящен Благовещению Божией Матери, в XV в. переименован в честь прп. Афанасия Афонского (ок. 925/30… …   Православная энциклопедия

  • Σούτσος — Επώνυμο μεγάλης φαναριώτικης οικογένειας, η οποία καταγόταν από την Ήπειρο, και κατ’ άλλους από τη Βουλγαρία, και είχε εγκατασταθεί στην Κωνσταντινούπολη πριν από την άλωση, με το επώνυμο Δράκος. Μετά την άλωση, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην… …   Dictionary of Greek

  • δοξαράς — I Επώνυμο επτανησιακής οικογένειας με καταγωγή από τη Μάνη, μέλη της οποίας υπήρξαν γνωστοί ζωγράφοι, κληρικοί και στρατιωτικοί. 1. Δημήτριος (; – 1771). Ζωγράφος και στρατιωτικός. Ήταν γιος του Παναγιώτη (βλ. 4.) και αδελφός του Νικόλαου (βλ.… …   Dictionary of Greek

  • Panagiotis Zographos — Als Panagiotis Zographos (griechisch Παναγιώτης Ζωγράφος auch Panayiotis Zographos oder Panagiotis Zografos) wurde ein griechischer volkstümlicher Maler des 19. Jahrhunderts bekannt. Tatsächlich handelt es sich um ein Pseudonym (Zographos,… …   Deutsch Wikipedia

  • Αιγινήτης — I Μυθολογικό πρόσωπο. Βασιλιάς των Αρκάδων, γιος του Πόμπου. Ονομάστηκε από τον πατέρα του Α., λόγω της εύνοιας που έδειχνε στους Αιγινήτες εμπόρους που επισκέπτονταν την Αρκαδία. II (τέλη 3ου αι. π.Χ.). Σικυώνιος ζωγράφος. Μνημονεύεται από τον… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”